Πως να βρω τον σωστό θεραπευτή

Το συγκεκριμένο ερώτημα ανοίγει ένα πολυδιάστατο θέμα με πολλές παραμέτρους που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Επίσης, το πως δημιουργούμε σχέσεις, είναι διαφορετική διεργασία για τον κάθε άνθρωπο.

Δεν καταλαβαίνω ακριβώς τι είναι η Ψυχοθεραπεία ή η Συμβουλευτική…

Σύμβουλος ή ψυχοθεραπευτής είναι κάποιος που απασχολείται, είτε εθελοντικά είτε έναντι αμοιβής, χρησιμοποιώντας τις δεξιότητες τους, τις οποίες έχει αναπτύξει μέσω κατάλληλης και σχετικής εκπαίδευσης,  για να βοηθήσει τους άλλους να κατανοήσουν ή να εξερευνήσουν τα συναισθηματικά τους προβλήματα.

Ο ορισμός του BACP για τη συμβουλευτική/ψυχοθεραπεία δηλώνει ότι «Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία είναι όροι-ομπρέλα που καλύπτουν μια σειρά από θεραπείες ομιλίας. Παραδίδονται από εκπαιδευμένους επαγγελματίες που εργάζονται με ανθρώπους βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα για να τους βοηθήσουν να επιφέρουν αποτελεσματική αλλαγή ή/και να βελτιώσουν την ευημερία τους».

Πώς μπορώ να ξέρω αν πρέπει να δω έναν θεραπευτή;

Η θεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη όταν αισθάνεστε συναισθηματική δυσφορία, αντιμετωπίζετε δύσκολες αποφάσεις προκειμένου να βελτιώσετε ή να αλλάξετε σχέσεις ή να βοηθήσετε στην ανάπτυξη καλύτερης κατανόησης του εαυτού ή/και των άλλων. 

Ειδικότερα, η θεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη εάν:

• Έχει συμβεί κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό (όπως πένθος, απολύσεις ή αλλαγή σχέσης) και η βοήθεια που προσφέρουν οι φίλοι και η οικογένεια δεν είναι αρκετή ή δεν είναι διαθέσιμη.
• Υπήρξε κάτι που συνέβη στο παρελθόν που δεν έχει αντιμετωπιστεί και τώρα παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή. 
  • Αυτό μπορεί να είναι ένα συγκεκριμένο τραύμα που συνέβη στην παιδική ηλικία ή στη μετέπειτα ζωή, όπως ο θάνατος ή η ασθένεια ενός σημαντικού ατόμου στη ζωή σας ή μπορεί να είναι κάτι που συνέβη για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως ο εκφοβισμός ή η κακοποίηση στην παιδική ηλικία (ίσως και μετέπειτα).
• Άγχος
• Στρες
• Κατάθλιψη ή καταθλιπτική συμπτωματολογία

Υπόψιν πως η παραπάνω λίστα ειναι ενδεικτική και αξίζει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν πολλά ζητήματα στα οποία οι θεραπευτές μπορεί να μην μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον, όποια διαδρομή κι αν ακολουθήσετε, οι περισσότεροι θεραπευτές θα είναι ανοιχτοί σε μια αρχική συζήτηση για να διερευνήσουν εάν η συμβουλευτική και η ιδιαίτερη προσέγγιση τους σε αυτήν είναι κατάλληλη για συγκεκριμένα άτομα.

Η θεραπεία:

• Προσφέρει έναν ασφαλή και εμπιστευτικό χώρο για να διερευνήσετε συναισθηματικά προβλήματα
• Σας βοηθά να κατανοήσετε τον κόσμο σας
• Σας βοηθά να εξερευνήσετε συναισθήματα και σκέψεις σας προκειμένου να επιλυθεί η συναισθηματική δυσφορία
• Σας βοηθά να κατανοήσετε καλύτερα τον εαυτό και τους άλλους, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένη ικανότητα σχέσης με τους άλλους.

Επίσης οι θεραπευτές συνήθως ακολουθούν κάποιο κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας που ενημερώσει την πρακτική τους αλλά της λήψη αποφάσεων. Επίσης, έχουν κάποιο πλαίσιο το οποίο δεν μεταβάλλεται εύκολα. Επιπροσθέρτως, ένας θεραπευτής είναι εκεί για εσάς, να σας ακούσει και δε μιλούν για τα δικά τους προβλήματα.

Πώς μπορώ να ξέρω εάν ένας σύμβουλος ή ένας θεραπευτής έχει εκπαιδευτεί σωστά;

Όπως ισχύει αυτή τη στιγμή ο νόμος, ο καθένας μπορεί να αυτοαποκαλείται θεραπευτής ή σύμβουλος χωρίς καμία απολύτως εκπαίδευση. Παρόλαυτα, οι επαγγεματικοί Σύλλογοι που υπάρχουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό συνιστούν να ελέγξετε μόνοι σας τα προσόντα και την εμπειρία πιθανών θεραπευτών σας. Αυτό μπορεί να γίνει π.χ. ρωτώντας τον θεραπευτή απευθείας, μέσω online προφίλ σε Συλλόγους ή και πιθανο ιστότοπο που διαθέτουν. Είναι δικαίωμα σας. Οι θεραπευτές κατα βάση, και για θέματα διαφάνειας, πρέπει επίσης να εργάζονται σε ένα Ηθικό και Δεοντολογικό πλαίσιο και μπορούν να υπόκεινται σε Διαδικασία Παραπόνων, εάν διαπιστωθεί ότι έχουν παραβιάσει τις ηθικές τους ευθύνες.

Κάποιος που αποκαλείται Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ή/και Ψυχοθεραπευτής δεν φτάνει για να ασκεί το συγκεκριμένο επάγγελμα. Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να το σκέφτεστε ως βαθμό ικανότητας (competency). Με αυτό εννοείται πως κάποιος που ενδιαφέρεται να ασκήσει το επάγγελμα της θεραπείας, θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί στον ανάλογο βαθμό ικανότητας. Συνήθως, για Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας θα πρέπει να έχει κάνει κάποια εκπαίδευση σε δεξιότητες Συμβουλευτικής. Συνήθως τα προγράμματα αυτά κυμαίνονται από 2 έως 3 χρόνια. Για Ψυχοθεραπεία, η εκπαίδευση κυμαίνεται από 4 (το λιγότερο) έως και 10 χρόνια αναλόγως και την θεραπευτική προσέγγιση. Επίσης, ενδείκνυται ο κάθε θεραπευτής να είναι μέλος κάποιο επαγγελματικού Συλλόγου και να ακολουθεί τον κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας του συγκεκριμένου πλαισίου. Επίσης, οι συγκεκριμένες εκπαιδευτικές οδοί, συνδυάζουν πρακτική άσκηση, κλινική εποπτεία αλλά και προσωπική θεραπεία κατα τη διάρκεια των σπουδών. Οι Σύμβουλοι και Ψυχοθεραπευτές δεν είναι Ψυχολόγοι και δεν έχουν άδεια ασκήσεως Ψυχολόγου (ως προστατευμένος τίτλος). Κάποιος που έχει σπουδάσει Ψυχολογία, 4 έτη σε δημόσιο Πανεπιστήμιο ή 3 έτη σε ιδιωτικό Κολλέγιο μπορεί να αποκτήσει την άδεια ασκήσεως Ψυχολόγου. Βέβαια στα ιδιωτικά Κολλέγια ή διαδικασία για την απόκτηση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος, αφορά την επαγγελματική ισοδυναμία και μόνο. Όχι την ακαδημαϊκή. Οι Ψυχολόγοι με προπτυχιακό δεν είναι αυτόματα Σύμβουλοι ή/και Ψυχοθεραπευτές. Θα πρέπει να επιδιώξουν περαιτέρω εκπαίδευση ώστε να λάβουν τα απαραίτητα εργαλεία που θα προσδώσουν τον αντίστοιχο βαθμό ικανότητας. Η εκπαίδευση του Ψυχολόγου σε προπτυχιακό επίπεδο δεν απαιτεί προσωπική θεραπεία/κλινική εποπτεία και πρακτική άσκηση. Επίσης, ο Ψυχολόγος και ο θεραπευτής, είναι δύο διαφορετικά επαγγέλματα με κοινές γραμμές. Ένας Ψυχολόγος κατά βάση μελετά τον ανθρώπινο εγκέφαλο (υπάρχουν ειδικότητες που διερευνούν διαφορετικές πτυχές και προεκτάσεις αυτού), ενώ ο θεραπευτής την θεραπευτική σχέση (υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που διερευνούν αυτό και πως ερμηνεύεται). 

Ανησυχώ ότι αν μιλήσω για τον εαυτό μου, κάποιος άλλος μπορεί να ακούσει...

Όλοι οι κατάλληλα εκπαιδευμένοι θεραπευτές θα σας ακούν με σιγουριά και δεν θα κουτσομπολεύουν αυτά που έχετε πει. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιστάσεις (για παράδειγμα, εάν είναι πιθανό να πληγώσετε κάποιον) όπου μπορεί να αισθάνονται ότι πρέπει να παραβιάσουν την εμπιστευτικότητα σας. ΠΡΟΣΟΧΗ. Η διαδικασία παραβίασης εμπιστευτικότητας δεν είανι μια απλή υπόθεση. Θα πρέπει να σας ζητήσουν γραπτή συγκατάθεση. Το λιγότερο που μπορούν να κάνουν είναι να σας ενημερώσουν. Πολλοί θεραπευτές θα σας μιλήσουν για τα όρια της εμπιστευτικότητας κατά την πρώτη συνεδρία, αλλά αν όχι...ρωτήστε. Θα πρέπει να έχεται ξεκάθαρη απάντηση για το πλαίσιο συνεργασίας και των διακιωμάτων σας. Σκοπός είναι η δημιουργία και διατήρηση μιας ισορροπημένης θεραπευτικής σχέσης. 

Οι θεραπευτές συνταγογραφούν φάρμακα;

Μόνο ένας γιατρός μπορεί να το κάνει αυτό. Για θέματα Ψυχικής υγείας ειδικά, μόνο Ψυχίατρος και ειδικά ύστερα από κάποια Ψυχιατρική αξιολόγηση.