Διαχείριση Στρες και Σύνδεση με την Εργασία

Λεωνίδας Παναγιώτου | 30/7/2024

Λέξεις - κλειδιά: εργασιακό στρες, herzberg, διαχείρηση στρες, αιτίες εργασιακού στρες, άγχος, επαγγελματική εξουθένωση

Το στρες είναι μια φυσική αντίδραση του οργανισμού σε απαιτητικές ή απειλητικές καταστάσεις και αποτελεί ένα συνηθισμένο φαινόμενο στον εργασιακό χώρο. Ενώ το μέτριο στρες μπορεί να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη, το χρόνιο ή υπερβολικό στρες μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία και την απόδοση των εργαζομένων, πόσο μάλλον στην εργασιακή ικανοποίηση τους.

Αιτίες Εργασιακού Στρες

Το εργασιακό στρες μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως  ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, κακές διαπροσωπικές σχέσεις, έλλειψη ελέγχου αλλά και ζητήματα που προκαλούν ανασφάλεια στο χώρο εργασίας.

Η θεωρία των δύο παραγόντων του Herzberg (1950) μπορεί να συνδεθεί άμεσα με το εργασιακό στρες με τους παράγοντες υγιεινής και παρακίνησης να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του επιπέδου στρες που βιώνει ένας εργαζόμενος στον χώρο εργασίας του.

Παράγοντες Υγιεινής

Οι παράγοντες υγιεινής μπορεί να είναι για παράδειγμα οι συνθήκες εργασίας, οι σχέσεις με τους συναδέλφους αλλά και και η πολιτική ή/και εργασιακή κουλτούρα της εταιρείας. Αν δεν είναι επαρκείς, μπορούν να δημιουργήσουν αρνητικό εργασιακό περιβάλλον (αυτό που αναφέρεται συνήθως ως τοξικό περιβάλλον), προκαλώντας αυξημένο στρες. Για παράδειγμα, ένα ακατάλληλο ή μη ασφαλές εργασιακό περιβάλλον μπορεί να αυξήσει την ανησυχία και το άγχος. Η έλλειψη υποστήριξης από τους συναδέλφους ή την ηγεσία της εταιρείας μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα απομόνωσης και πίεσης. Αντίστοιχα, οι ασύμβατες πολιτικές και η αίσθηση αδικίας στην αμοιβή μπορούν να ενισχύσουν την ανασφάλεια και την δυσαρέσκεια, αυξάνοντας το επίπεδο στρες.

Παράγοντες Παρακίνησης

Οι παράγοντες παρακίνησης αφορούν πιο προσωπικές πτυχές του εργαζομένου όπως η αναγνώριση, η ευθύνη, η πρόοδος και η φύση της εργασίας. Τέτοιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική και ψυχολογική κατάσταση του εργαζομένου. Όταν όμως είναι παρόντες και ενισχύονται, ο εργαζόμενος αισθάνεται πιο ικανοποιημένος και παρακινημένος, κάτι που μπορεί να μειώσει το στρες.

Για παράδειγμα, η αναγνώριση των προσπαθειών και των επιτυχιών ενός εργαζομένου μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και να μειώσει την αίσθηση πίεσης. Η ανάθεση ενδιαφερόντων και προκλητικών έργων μπορεί να κρατήσει τον εργαζόμενο απασχολημένο και εστιασμένο, μειώνοντας το περιθώριο για ανησυχίες και άγχος. Ωστόσο, η απουσία παραγόντων παρακίνησης μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματική εξουθένωση και αυξημένο στρες. Για παράδειγμα, η συνεχής εργασία σε επαναλαμβανόμενα, μονότονα καθήκοντα και δίχως ευκαιρίες ανάπτυξης μπορεί να προκαλέσει βαρεμάρα και απογοήτευση, αυξάνοντας το άγχος και τη δυσαρέσκεια.

Συνολικά, η θεωρία των δύο παραγόντων του Herzberg (1959) μας βοηθά να κατανοήσουμε ότι η διαχείριση του στρες στον χώρο εργασίας απαιτεί την προσεκτική βελτίωση και των δύο παραγόντων έτσι να δημιουργηθεί εργασιακό περιβάλλον που θα είναι υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό προς τον εργαζόμενο.

Επιπτώσεις του Εργασιακού Στρες

Σύμφωνα με τους Kivimäki et al. (2012) το χρόνιο εργασιακό στρες μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις και να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή πίεση αίματος, πονοκεφάλους και πεπτικά προβλήματα. Επίσης, οι Melchior et al. (2007) ανέφεραν πως μπορεί να αναδυθούν ψυχολογικά προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη αλλά και διαταραχές ύπνου. Αν ο εργαζόμενος δεν αναγνωρίσει εγκαίρως τα συμπτώματα αυτά με σκοπό να τα διαχειριστεί, τότε διατρέχει τον κίνδυνο να επηρεαστεί η απόδοση στη δουλειά και το άτομο να μην είναι το ίδιο παραγωγικό. Ένα συχνό φαινόμενο είναι και η αυξημένη απουσία αλλά και αποχωρήσεις από την εργασία (Ganster & Rosen, 2013).

Στρατηγικές Διαχείρισης Στρες

Συνήθως η εστίαση για τη διαχείριση του στρες αλλά και του εργασιακού στρες πιο ειδικά, αφορά την εστίαση σε προσωπικές και οργανωτικές στρατηγικές.

Στις προσωπικές μπορεί να ενταχθεί η άσκηση και η υγιεινή διατροφή όπου υπάρχουν και ερευνητικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι μπορούν να βελτιώσουν την αντοχή στο στρες και την ευεξία (Stults-Kolehmainen & Sinha, 2014). Άλλη στρατηγική μπορεί να είναι η χαλάρωση και αναπνοή με δραστηριότητες όπως πχ γιόγκα, διαλογισμός. Οι ασκήσεις αναπνοής μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα άγχους και να βελτιώσουν τη συγκέντρωση ενώ σε πιο απλή και άμεση στρατηγική εντάσσεται η κοινωνική υποστήριξη που μπορεί να προσφέρει ανακούφιση και νέες προοπτικές όπως για παράδειγμα η συζήτηση με φίλους, οικογένεια ή συναδέλφους.

Στις οργανωτικές στρατηγικές θα μπορούσαμε να πούμε πως μια επιλογή είναι η σαφής επικοινωνία, με  καθιέρωση σαφών ρόλων και προσδοκιών μπορεί να μειώσει την αβεβαιότητα και το στρες. Επίσης, ο εργαζόμενος δε θα πρέπει να παραβλέπει την ισορροπία εργασίας και προσωπικής ζωής. Η οριοθέτηση εδώ είναι το κλειδί. Για παράδειγμα, θα πρέπει να υπάρχει κίνηση προς οριοθέτηση της εργασίας στο ωράριο εργασίας, να μην υπάρχει προσβασιμότητα σε πλατφόρμες ή emails με το κλείσιμο της ημέρας. Αν η δουλειά παρεισφρήσει στη προσωπική ζωή του ατόμου, τότε θα πρέπει να αναγνωριστούν οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει κάτι τέτοιο. Από την άλλη πλευρά, η παροχή ευκαιριών εκπαίδευσης και επαγγελματικής ανάπτυξης μπορεί να αυξήσει την αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας και ελέγχου.

Συμπεράσματα

Η διαχείριση του στρες είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της υγείας και της απόδοσης των εργαζομένων. Με την υιοθέτηση προσωπικών και οργανωτικών στρατηγικών, οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο υποστηρικτικό και αποδοτικό εργασιακό περιβάλλον. Η κατανόηση και η αντιμετώπιση του εργασιακού στρες είναι απαραίτητη για την προώθηση της ευεξίας και της επαγγελματικής επιτυχίας.

Πηγές

1. Ganster, D. C., & Rosen, C. C. (2013). Work stress and employee health: A multidisciplinary review. Journal of Management, 39(5), 1085-1122.
2. Herzberg, F. (1959). The Motivation to Work. New York: John Wiley & Sons.
3. Kivimäki, M., Nyberg, S. T., Batty, G. D., Fransson, E. I., Heikkilä, K., Alfredsson, L., ... & Theorell, T. (2012). Job strain as a risk factor for coronary heart disease: A collaborative meta-analysis of individual participant data. The Lancet, 380(9852), 1491-1497.
4. Melchior, M., Caspi, A., Milne, B. J., Danese, A., Poulton, R., & Moffitt, T. E. (2007). Work stress precipitates depression and anxiety in young, working women and men. Psychological Medicine, 37(8), 1119-1129.
5. Stults-Kolehmainen, M. A., & Sinha, R. (2014). The effects of stress on physical activity and exercise. Sports Medicine, 44(1), 81-121.